नेपाली कांग्रेस यतिखेर चौधौं महाधिवेशनको रस्साकस्सीमा छ । यही बेला विचारलाई थाँती राखेर नेता छान्ने कर्मकाण्डमा केन्द्रित भएको आलोचना कांग्रेसभित्रै र बाहिरबाट समेत भइरहेको छ । यस परिप्रेक्ष्यमा कांग्रेसका संस्थापक नेता गणेशमान सिंहको अदालती बयान एक असल अध्ययन सामग्री हुन सक्छ । एक निष्ठावान् र कर्मठ नेताको रूपमा परिचित सिंहका दृष्टिकोण र निष्ठा यस बयानमा लबालब झल्किएको छ ।
नेकपा (एमाले) दशौं महाधिवेशनकाे संघारमा छ । विधान महाधिवेशन (२०७८ असाेज १५-१७) मार्फत् एमालेले आफ्नो वैचारिक लाइन जबज नै हुने तय गरिसक्यो । आसन्न महाधिवेशनकाे नारामा पनि उसले जबजकै बाटोमा हिँड्ने उल्लेख गरेको छ । यस सन्दर्भमा पाँचौं महाधिवेशन (२०४९ माघ १४-२० ) मा तत्कालीन महासचिव मदन भण्डारीद्वारा प्रस्तुत र पारित जबज दस्तावेजलाई अध्ययन तथा छलफलका निम्ति यहाँ हुबहु प्रकाशित गरिएको छ ।
यो महिला जागरणको युग हो । हामी यो असङ्ख्य शारीरिक र मानसिक शोषणबाट जन्मिएका असंगतिहरूलाई निराकरण गरेर हाम्रो जीवनलाई सुगम, यसो भनौं तनाउमुक्त बनाउन सक्छौँ । यसतर्फ हामीले सचेत हुनैपर्छ । महिला मुक्तिको निम्ति सचेत अथवा प्रगतिशील धारणामा विश्वास राख्ने महिलाहरूले अरूलाई सिकाउने नाराबाट मात्र होइन, आफ्नो व्यक्तिगत जीवनबाट पनि आन्दोलन सुरू गर्नुपर्छ ।
समाजवादी वर्गसंघर्षको अर्थ बुर्जुवाविरुद्ध संघर्ष मात्रै होइन भन्ने माओको विचार थियो । समाजवादी राज्य र जनताबीचको अन्तरविरोधका साथसाथै पार्टी र जनताबीचको अन्तरविरोध पनि त्यसअन्तर्गत पर्ने उनको तर्क थियो । सन् १९५० ताका नै उनले चेतावनी दिएका थिए कि सत्ता कब्जा भइसकेकाले जनतामाथि हैकम चलाउनेहरूलाई जनताले पाठ पढाउने छन् ।
नेपालको राजनीतिक इतिहासमा गम्भीर महत्त्व राख्ने नेता बीपी कोइरालाका विचारको गहिरो अध्ययन आवश्यक छ । उनका पुस्तकाकार कृतिहरू साहित्यमा जति महत्त्व राख्छन्, उनका लेख, अन्तर्वार्ता, डायरीका साथै विभिन्न कालखण्डमा जेल पर्दा दिएका अदालती बयानले उत्तिकै राजनीतिक महत्त्व राख्छन् । यहाँ प्रस्तुत अदालतका बयानहरूमा व्यक्त कोइरालाका विचारलाई ताजा बहसका निम्ति प्रस्तुत गरेका छौँ ।
ओशोको विचार महान् कल्पनामा आधारित छ, वस्तुपरक चिन्तनमा होइन । भौतिक परिस्थितिमा परिवर्तन नगरी मानसिक स्थिति बदल्न सकिन्न भन्ने भौतिकवादी चिन्तनका विरुद्ध लक्षित छ ध्यान–आन्दोलन । ध्यान भौतिक स्थिति नबदली मानसिक स्थिति बदल्न सकिन्छ भन्ने चिन्तनमा आधारित छ । यो व्यक्तिमुखी मात्र होइन, समाजविरोधी पनि हो ।
